Quản trị sản xuất - Yếu tố then chốt giúp Hợp tác xã nông nghiệp hoạt động bền vững và vươn xa

        Trong bối cảnh kinh tế nông nghiệp đang chuyển mình mạnh mẽ, Hợp tác xã (HTX) nông nghiệp không chỉ còn là tập hợp của những nông hộ cùng sản xuất, mà đã trở thành một tổ chức kinh tế - xã hội năng động, gắn kết lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể, tạo ra giá trị gia tăng và đóng góp tích cực cho phát triển cộng đồng. Sự phát triển của HTX hiện nay không chỉ xoay quanh cây trồng, vật nuôi, mà đã mở rộng thành một chuỗi giá trị đa dạng, kết hợp từ sản xuất đến chế biến, dịch vụ, thương mại, du lịch nông nghiệp và xây dựng thương hiệu địa phương.

        Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra đối với HTX ngày càng cao: quy mô sản xuất lớn hơn, sự tham gia đa dạng hơn, mô hình hoạt động rộng hơn, đòi hỏi phải có một nền tảng quản trị sản xuất hiện đại, khoa học và bài bản. Nếu trước đây, nhiều HTX có thể vận hành dựa vào kinh nghiệm hoặc sự nhiệt tình của một vài cá nhân thì ngày nay, cách làm đó đã bộc lộ nhiều hạn chế. Quản trị sản xuất vì thế không còn là sự lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để HTX phát triển hiệu quả, bền vững và vươn xa.

Mô hình trồng màu tại xã Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp

Quản trị sản xuất – từ tư duy hoạch định đến hành động thực tiễn

        Điều đầu tiên HTX cần có là tư duy hoạch định chiến lược. Một HTX hiện đại không thể “đến đâu hay đến đó”, mà phải xác định rõ ràng mình đang ở đâu, muốn đi đâu và sẽ đi bằng cách nào. Kế hoạch sản xuất không chỉ dừng lại ở việc gieo trồng theo mùa vụ mà cần được xây dựng toàn diện: từ cơ cấu cây trồng, vật nuôi, sản phẩm chủ lực; đến phương án chế biến, bảo quản sau thu hoạch; kênh phân phối, hoạt động truyền thông – marketing và phát triển dịch vụ.

        Ví dụ, một HTX rau màu có thể lập kế hoạch theo hướng: 70% sản lượng phục vụ thị trường truyền thống, 20% cho siêu thị, 10% cho du lịch trải nghiệm gắn với giáo dục nông nghiệp. Mỗi kế hoạch đều phải có mục tiêu cụ thể, phân bổ nguồn lực, thời gian biểu và dự toán kinh phí rõ ràng. Kế hoạch không chỉ để biết “cần làm gì”, mà còn để huy động nguồn lực đúng lúc, đúng chỗ và tránh chồng chéo, lãng phí.

        Một bản kế hoạch tốt cần được thực thi bởi bộ máy tổ chức phù hợp. Khi HTX mở rộng sang nhiều mảng, việc phân công lao động càng cần minh bạch. Thay vì mọi việc đều dồn lên vai vài cá nhân chủ chốt, HTX nên hình thành các tổ, nhóm chuyên trách: tổ sản xuất, tổ kỹ thuật, tổ truyền thông – tiêu thụ sản phẩm, thậm chí cả tổ dịch vụ và hướng dẫn viên du lịch.

        Trong một HTX, vai trò điều hành đặc biệt quan trọng. Người điều hành không phải là “người quản lý ôm việc”, mà là người dẫn đường, biết kết nối các bộ phận, truyền đạt mục tiêu rõ ràng, theo sát tiến độ và linh hoạt điều chỉnh khi cần thiết.

        Một Giám đốc HTX giỏi cần biết khuyến khích điểm mạnh, khắc phục điểm yếu: nhóm nào chậm thì kịp thời hỗ trợ, nhóm nào giỏi thì khuyến khích phát huy. Điều hành là quá trình tương tác liên tục, vừa giám sát vừa động viên, giữ cho cả hệ thống vận hành trơn tru, ngay cả khi đối mặt với biến động bất ngờ như biến đổi khí hậu, biến động giá cả thị trường hay rủi ro dịch bệnh.

        Một HTX muốn phát triển bền vững không thể quản trị bằng cảm tính. Cơ chế kiểm soát khoa học là công cụ quan trọng để đánh giá kết quả và điều chỉnh kịp thời. Kiểm soát không phải là tìm lỗi, mà là đo lường tiến độ so với kế hoạch, từ kiểm kê tồn kho, theo dõi sản lượng, giám sát chất lượng, đến thống kê lượng khách tham quan, lấy ý kiến phản hồi của người tiêu dùng.

        Những dữ liệu này giúp HTX nhìn lại chính mình một cách khách quan, biết điểm mạnh để phát huy, nhận diện điểm yếu để khắc phục. Một HTX dám “nhìn thẳng vào thực tế” và liên tục điều chỉnh quy trình mới thực sự là một tổ chức học hỏi và trưởng thành.

        Trong bối cảnh toàn cầu hóa, biến đổi khí hậu, chuyển đổi số và yêu cầu hội nhập quốc tế, HTX không thể đứng yên. Quản trị sự thay đổi trở thành kỹ năng không thể thiếu của Ban Giám đốc. Thay đổi giống cây trồng, áp dụng công nghệ mới, xây dựng thương hiệu, tham gia thương mại điện tử, kết nối chuỗi giá trị… đều đòi hỏi sự chủ động và quyết đoán.

        Một Giám đốc HTX giỏi là người biết “đi trước một bước”, nhìn thấy xu thế, chuẩn bị phương án và dẫn dắt thành viên thích ứng. Điều này giúp HTX không chỉ tồn tại, mà còn phát triển, tạo dấu ấn riêng trên thị trường.

Môn học Quản trị sản xuất trong chương trình đào tạo Sơ cấp Giám đốc Hợp tác xã tại tỉnh Đồng Tháp do Trường Trung cấp nghề và ĐTCB HTX miền Nam đào tạo

          Quản trị sản xuất không mang lại kết quả tức thì, nhưng chính là nền móng để HTX hình thành hệ sinh thái sản xuất ổn định, minh bạch và hiệu quả. Khi bốn chức năng quản trị – hoạch định, tổ chức, điều hành, kiểm soát – được vận dụng linh hoạt và đồng bộ, HTX sẽ trở nên chuyên nghiệp hơn, chủ động hơn, có khả năng thích ứng với biến động và gây dựng niềm tin với thành viên, đối tác, khách hàng cũng như cộng đồng.